साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यास शृङ्खला- ३५ सम्पन्न

साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यासको ३५ औँ शृङ्खला आइतवार अपरान्ह सम्पन्न भएको छ । झिल्का साहित्य समाज नेपालको आयोजनामा यो अभ्यास शृङ्खला निरन्तर हरेक हप्ता सञ्चालन हुँदै आएको छ ।
साप्ताहिक झिल्का कविता लेखन अभ्यासका विगतका शृङ्खलामाझैँ यसपटक पनि सहभागीहरूको निकै उत्साहप्रद सहभागीता रहेकोे थियो । जसमा नेपाल, भारत, भुटान लगायत विश्वका विभिन्न देशमा रहेर नेपाली भाषा, साहित्यलाई निरन्तर माया गर्नुहुने ५४ जना झिल्काकारहरूको सहभागीता रहेकोे थियोे । यो उत्साहपूर्वक सहभागिताका लागि सम्पूर्ण सहभागीहरूमा संयोजक म्यामराज राईले हार्दिक धन्यवाद ज्ञापन गर्नुभएको थियोे ।

झिल्का कविताको उन्नयन, विकास र प्रवर्द्धन गर्नका लागि समाजले विभिन्न क्रियाकलापहरू सञ्चालन गर्दै आएको छ । त्यसमध्ये साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यास शृङ्खला पनि एक भएको र साप्ताहिक रूपमा निरन्तर सञ्चालन गरिने यसका परिकल्पनाकार एवम् झिल्का कविताका प्रवर्तक वसन्त अनुभवले बताउनुभयो ।

शृङ्खलाबारे प्रष्ट पार्दै शृङ्खला संयोजक/प्रशिक्षक म्यामराज राईले हरेक हप्ताको शुक्रवार राति १२ बजे अभ्यासको सूचना झिल्का कविता फेसबुक समूहमा राखिने र उक्त सूचनाको कमेन्टमा इच्छुक झिल्काकारज्यूहरूले स्वत:स्फूर्त आफ्ना उत्कृष्ट झिल्काहरू राखेर सहभागीता जनाउन सकिने बताउनुभयो ।

झिल्का कविता, नेपाली माटोमा उम्रिएको एक नवीनतम एवम् लघुतम प्रयोगवादी काव्य विधा हो । जसमा विम्ब, प्रतीक र अलङ्कारको प्रयोग गर्दै चोटिलो पाराले तीन हरफमा लेख्ने गरिन्छ । जसको पहिलो हरफले विषयवस्तुको उठान, दोस्रो हरफले विषयवस्तुको बिस्तार र तेस्रो अर्थात् अन्तिम हरफले भावलाई उत्कर्षमा पुर्‍याई समापन गर्ने गर्दछ । यसका प्रत्येक हरफमा तीन/तीन शब्दहरू हुने गर्दछन् । जम्माजम्मी नौ वटा शब्दमा एउटा झिल्का कविता पूरा हुने भएकोले यसलाई नौ शब्दको कविता पनि भन्ने गरिन्छ ।

झिल्का कविताका तीन हरफ मध्ये पहिलो र तेस्रो हरफमा अन्त्यानुप्रास हुनुपर्ने विधान छ भने दोस्रो हरफ स्वतन्त्र हुने गर्दछ । अर्थात् दोस्रो हरफको अन्त्यमा पहिलो र तेस्रो हरफको अन्त्यानुप्राससॅंग मिल्ने समध्वनिक अक्षर नभएमा उत्तम मानिन्छ ।

साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यास शृङ्खला- ३५ मा सहभागी झिल्काकारहरूका सुन्दर झिल्काहरू-

…
१,
फोहोर राखेको खाल्डोमा
फोहोरीले राजनीति खेलेपछि
चढ्छन् फोहोरहरू उकालोमा ।
२,
कलमभन्दा दिमाग चलाउॅंछन्
अक्सर सबै क्षेत्रभित्र
विशुद्ध कलमकर्मीलाई लडाउॅंछन् ।
३,
छक्कापन्जा जो जान्दछ
पारिरहन्छ कुर्सीमा मानौँ
सर्पले गडुल तान्दछ ।

• म्यामराज राई
  …
  १,
  राजनीतिक गन्दगीको खेल
  जतिखेर पल्टिन सक्छ
  हुन्छ वर्षायामको भेल ।
  २,
  आफू कुर्सीमा बसेर
  सोझा जनता लडाउँछन्
  बलियो कम्मर कसेर ।
• केसर बोहरा ( सङ्घर्ष ), सुदूरपश्चिम अछाम, (हाल भारत)
  …
  १,
  लडाइँ धेरै भए
  निर्धा निर्धा जुधे
  बलिया माथि गए ।
• ताराप्रसाद चापागाईँ
  …
  १,
  मैदानमा लड्छन् साना
  लडाई हिॅंड्छन् ठूलाठालु
  जहिल्यै बोकी तानाबाना।
  २,
  मर्ने उही साना
  जहिल्यै उम्कने ठूलाबडा
  टुट्ने सानाकै माना।
  ३,
  कस्ले बुझ्ने कुरा ?
  लडाइँ मात्र सानाको
  ठूलाकै चाहना पुरा ।
• अर्जुन प्रसाद चौलागाई, रामेछापः-सुनापति-१
  हालः-क्यानडा,क्यालगरी।
  …
  १,
  लडाइँ गर्दागर्दै गए
  सबैभन्दा माथि ठूलाठालुहरू
  निर्धाहरू तल भए ।
  २,
  ठगी खान पल्केका
  दुखी गरिब लडाएर
  माथि पुगेर झल्केका ।
  ३,
  राजनीतिक सत्ताको खेल
  भ्रष्टाचार देशमा गर्दै
  गरे जनतालाई झेल ।
• बेदु न्यौपाने
  …
  १,
  चलाख हुन खोज्नेले
  पाखण्डी बनाए जनता
  राजनीति गर्न रोज्नेले !
  २,
  गरेर गणतन्त्रको नाउँ
  जनताको आँखा टालेको
  कुर्सी ओगट्ने दाउ !
  ३,
  उहिले मान्थे घिन
  ऐले चारैतिरबाट चाहियो
  देश चलाउन रिन !
• अच्युत घिमिरे, सर्पाङ, भुटान🇧🇹
  …
  १,
  सत्तामा जहिल्यै रडाको
  विचराको बानी हटेन
  भाषण सुन्नुस् बडाको।
  २,
  हर्रो नपाउने जोगी
  यसै भन्थे हामीलाई
  रहिछस् जाइफलको भोगी।
• चुडामणी देबकोटा, पुरानोनैकाप काठमाडौँ
  …
  १,
  राजनीति फोहोरी खेल
  देश डुबाउने नेतालाई
  लागेर कोच्नुपर्छ जेल ।
  २,
  आँखामा हाल्छन् छारो
  कहिलेकाहीँ सम्झिदा पनि
  तातेर आउँछ पारो।
  ३,
  मार्नुपर्छ गोली हानेर
  देश खाने जति
  यहाँ सबैलाई छानेर ।
• ललिता गिरी, सिन्धुली
  …
  १,
  लडाइँ धेरै गरे
  कार्यकर्ता जति लडाएर
  आज नेतामाथि परे।
  २,
  राजनीति फेरि खेल
  नेताले सोझा जनतामाथि
  सधैँ गर्छन् जालझेल।
• राज कुमार राजभण्डारी खोटाङे, मध्यपुर ठिमी ५ संगम कोलोनी राधे राधे भक्तपुर ।
  …
  १,
  खडेरीमा गिट्टी कुट्छन्
  पढ्न लेख्न पाउॅंदैनन
  बालअधिकार सोझै लुट्छन् ।
  २,
  बालअधिकार हुँदैछ हिनामिना
  यसरी दिनचर्या बित्दैछ
  बिचरा! बगाउदै पसिना ।
  ३,
  सफलताको शिखर छुन
  आमाबाबु भगवान् हुन्
  बालबालिकाले पर्दैन रुन ।
• हिरामाया श्रेष्ठ, गजुरी – १, धादिङ
  …
  १,
  सत्तामा बसेर तिनीहरू
  विदेशीको भक्त बनेर
  हेर लुटिरहेछ यिनीहरू ।
  २,
  कति खान्छौ मागेर
  नेपाललाई युक्रेन बनाउँदैछन्
  विदेशीको खेलमा लागेर ।
  ३,
  जेलेन्स्कीहरु धेरै छन्
  यो देशको लागि
  खतरा भो झन् ।
• दीप गोले तामाङ – रौतहट
  …
  १,
  देशमा राजनीति खेल
  खुट्टा तान्ने धेर
  सबै यस्तै बाँचुन्जेल।
  २,
  चलाख हुँ भन्नेहरू
  हार खाए धेरै
  अरूको बारी खन्नेहरू ।
  ३,
  मैदानमा लड्छन् दुई
  जित हुन्छ एकको
  अर्कोले खान्छ सुई ।
• एवाइ प्रभात, सहिदभुमि धनकुटा
  …
  १,
  नडुलाऊ लोभी आँखा
  भाग्यमा छैन भने
  कर्मले लगाउँछ पाखा!
• मन्दिरा सेढाई, मलेखु, धादिङ
  …
  १,
  चाकरी राज देशमा
  एकअर्को गर्छन् लडाइँ
  आउॅंछन् जोगी भेषमा ।
• राज बहादुर बडुवाल, जुम्ला
  …
  १,
  हटाउँदैनन् कहिल्यै बालश्रम
  सुनिस्चित भविष्य खै
  फैलाउॅंदै छन् भ्रम !
• प्रेम थापा “मन”, बागलुङ
  …
  १,
  गरे राजनीतिमा धोका
  बेइमानी र छलकपट
  मन्त्री भष्टाचारका पोका !
  २,
  बेचेर अस्मिता देशको
  पुरानालाई उछिन्दै नयाँ
  उस्तै जोगीको भेषको !
• रबि पौडेल, दक्षिण भारत पाण्डेचरी
  …
  १,
  फोहोरकै बीउ रोपेपछि
  फोहोर थुपारेको बारीमा
  कृषकले बीउ नछाँटेपछि।
• लोकबहादुर क्षेत्री लामिछाने
  …
  १,
  राजनीतिमा सधैँ खेल
  सत्तामा कसरी पुग्ने
  जनतालाई गरे झेल ।
  २,
  इमानको कुरै नगरौँ
  बेइमानीले गरे राज
  नेताको भर नपरौँ ।
  ३,
  जनता पनि मिलेका
  नेताका चिप्ला कुराले
  मासु भातमा बिकेका ।
• कृष्ण बजगाई भक्तपुर
  …
  १,
  बेरोजगारी धेरै भए
  रोजगारी दिन्छौँ भन्ने
  नेता कहाँ गए।
  २,
  अत्याचार बढ्दै गएको
  समाजमा जातिय विभेदको
  अन्त्य कहिल्यै नभएको ।
• कला ढकाल, झापा
  …
  १,
  आपसमा सहनशील बनेर
  गरौँ सेवा मानवको
  दिव्यचक्षु अविरल बिउँझाएर।
• हरिगोपाल न्हुच्छेँप्रधान, काभ्रे, बनेपा -१४, साँगाबजार
  …
  १,
  कुरा गर्छन् जातिको
  दाउमा हुन्छन् सबै
  चौकी हेरेर माथिको ।
  २,
  विकासको रकम खाएर
  भाँडो भरियो नेताज्यूको
  जनताले दुःख पाएर ।
  ३,
  सपनाको कुरा गर्छन्
  पूरा हुँदैन कहिले
  भन्दा आँखा तर्छन् ।
• मोती योन्जन सुब्बा, दार्जिलिङ
  …
  १,
  जो छ खास
  मनको सुन्दर बगैँचामा
  उसैको लाग्छ आस !
• आर्त अकुलीन
  …
  १,
  राजनीतिले डामाडोल गरायो
  सुरक्षा छैन केही
  गाँसबास पनि हरायो।
• सीता सुनगाभा पोखरेल
  …
  १,
  हुँदैन साथीको अभाव
  निस्वार्थ सहयोग गरे
  सबैमा राख्दै प्रेमभाव !
  २,
  किन नराम्रो बन्छौ ?
  गर व्यवहार उहीँ
  अरूबाट जे चाहन्छौ ।
  ३,
  किन भौतारिन्छौ रोज ?
  नियाल आफूभित्रै तिमी
  खुसी बाहिर नखोज !
• वसन्त अनुभव, घोराही, दाङ
  …
  १,
  दुःखी धेरै मन
  किन यस्तो सधैँ ?
  पर्‍यो मैले सहन ।
  २,
  आफ्नो मन चङ्गा
  बोल्न पनि नसक्ने
  किन यस्तो महङ्गा ?
  ३,
  मान्छेको लोभी जात
  फाइदा मात्र हेरेर
  हान्छन् मौकामा लात ।
• डिल्लीराज (राजेन्द्र) भुसाल, सन्धिखर्क-२, कुर, अर्घाखाँची
  …
  १,
  किन हेर्छौ तर्केर
  आउने गरको छु
  साँझ घर फर्केर ।
  २,
  जे जुर्छ खाउँला
  नगरी सुख छैन
  कर्म गर्न जाउँला ।
• कृष्णकुमार वैद्य, बनेपा ९, काभ्रे
  …
  १,
  खेल भयो कस्तो
  कसैले जान्दैन भन्छ
  नियम नभएको जस्तो।
  २,
  सफा कुन खेल
  ज्ञानको पुस्तक हेर
  कहाँ छैन झेल ?
  ३,
  मेरो कुरा जातिमा
  सुन्ने सबै चुपचाप
  चामल हाल पाथीमा।
• नीमा छिरिङ भोटिया, जलढका कालेबुङ
  …
  १,
  खेतमा झार पलायो
  खडेरी लागेर होला
  किसान हृदय जलायो ।
  २,
  खेलौ जुहारी साथी
  जान्ने भएर हारेछ
  घमण्डी पुग्दैन माथि ।
  ३,
  हजार मान्छेको भीड
  ठाउँ भेटाउन गाह्रो
  चारैतिर छन् छिॅंडैछिॅंड ।
• अम्बिका अधिकारी, झापा बिर्तनमोड
  …
  १,
  धैर्य सहनशीलता भित्र,
  कहिलेकाहीँ हिंसाको मात्रा
  झाँगिॅंदोरहेछ नि मित्र !
  २,
  सहनुको सिमा आफैँले
  तोक्नु सबैतिर हेरी
  देख्दैन शोषित कसैले।
  ३,
  न्याय अन्यायको तराजु
  साँच्चै अन्धो हुन्छ
  शोषण गर्दछ बराजु ।
• मनोहरी पौडेल, गैडाकोट १
  …
  १,
  धेरैजसो उस्तै गए
  कसको विश्वास गर्नु
  भेडा जम्मा भए।
  २,
  राजनिती कच्चा खेल
  गल्ती गर्ने सबैलाई
  बाँध्नु पर्ने नेल।
• दुर्गा आचार्य, मोरङ
  …
  १,
  सबै समयको खेलाँ
  लागिरहन्छ सधैँ नै
  बेला न कुबेला ।
  २,
  स्वार्थविनाको यो संसार
  कहाँ पाउने मानिसले
  खोजी गर्नु बेकार।
  ३,
  जसले देश डुबायो
  लोभी पद प्रतिष्ठा
  विदेशीलाई गुन लगायो।
• सुरेशकुमार पाण्डे, दाङ घोराही १८
  …
  १,
  लागिरहन्छ मनमा पिर
  समय यस्तो होकि
  खोटो हो तक्दिर ?
  २,
  कहिल्यै मात्तिन सुखसँग
  दिनरात छ साथमा
  गुनासो गर्दिन दुखसँग।
  ३,
  जिन्दगी बगेको खोला
  जीवनमा सुखदु:ख त
  कस्लाई पो नहोला ?
• अनिता भण्डारी, ताप्लेजुङ
  …
  १,
  राष्ट्रघाती दलाल भ्रष्टाचारी
  शानले गाडीमा सवार
  बनेर हिॅंड्छन् सदाचारी
  २,
  फटाहाहरू उफ्रेका सदनमा
  पीडाले रुन्छिन् धर्तीमाता
  छैनन् पीडाहरू वदनमा।
  ३,
  आरोप प्रत्यारोप आपसमा
  सदनमा भत्ता पचाउने
  फिरेनन् विवेकता राकसमा।
• घनश्याम पन्त, हरिवन सर्लाही
  …
  १,
  पानी परेर रमायो
  रमायो औधी किसान
  धानले फूल लगायो ।
  २,
  आशाको दीप जलेछ
  खडेरीले खान लागेको
  बादलको जल झरेछ ।
  ३,
  पार्टीहरू सबै टुक्रेर
  स्वार्थको लागि जुटन
  खाली भाषणमा डुक्रेर ।
• भगवती दवाडी
  …
  १,
  फोहोर भएको सहरमा
  हराभरा बनाएर रमाइलो
  रहिरह्यो देखिरहने रहरमा ।
  २,
  फोहोरै फोहोरको सहर
  सरकार हेरेरै बसिरह्यो
  नपुग्दासम्म आफ्नो रहर ।
  ३,
  खडेरीमा गिटी कुट्छन्
  दिनचर्या चलाउन पर्दछ
  मङ्सिरमा खेती चुट्दछन् ।
• रक्षा काली
  …
  १,
  सत्य धेरैलाई पच्दैन
  दुश्मनी मोल्न अगाडि
  यसर्थ आफ्नोपन बच्दैन ।
  २,
  धर्तीमा पाहुना मानव
  जानेर वा नजानी
  कोही बने दानव ।
  ३,
  प्रेम मजाक बनाए
  किन गर्छन् दुरुपयोग ?
  केवल बहानामा सताए ।
• पृथक प्रकृति, झापा
  …
  १,
  विश्वासमा मन जाग्छ
  भूलको क्षमा पाउँदा
  सहानुभूतिले दया लाग्छ ।
  २,
  मित्रताको बन्धन कसिलो
  अपदस्तमा हुनुपर्छ संवेदना
  भेटघाटको औपचारिकता मलिलो ।
  ३,
  यात्रा हाम्रो नटुङ्गियोस्
  लक्ष्यमा अवश्य पुग्नेछौ
  पाइलाहरू एकाअर्कामा नछुट्टियोस्।
• दिल ठकुरी
  …
  १,
  कुरा उठ्छ बारम्बार
  सुनिश्चित हुन्छ कहिले
  हाम्रो देशमा बालअधिकार ।
• डम्बर थामी ‘अनुपम’, कालिन्चोक गा. पा.-६, दोलखा
  …
  १,
  गरेर उच्च कर्म
  सदैव सत्यमा लाग
  निभाउनु सनातन धर्म।
  २,
  गरेर दुखीको सेवा
  मरेर आफू बचाऊ
  पाउनेछौ माथि मेवा।
  ३,
  जीवनको सार बुझेर
  जीवन नटुङ्गिने यात्रा
  गर सङ्घर्ष जुझेर।
• सरस्वती श्रेष्ठ रुपन्देही बुटवल
  …
  १,
  पानीले ताल फुटाउँछ
  मायाको कमजोर धरातलले
  जिन्दगीको यात्रा टुटाउँछ।
  २,
  जनतालाई मूर्ख बनाएर
  सत्तामा बसिरहन पाऊॅं
  खुइलिएको तालु कनाएर।
• होमप्रसाद नेउपाने, धरान,सुनसरी
  …
  १,
  गरेर बालअधिकारको कुरा
  देखेर मात्रै कहिले
  हुँदैन सपना पूरा ।
  २,
  वर्षमा एकदिन रमाएर
  निर्धक्क बन्ने बालबालिका
  आधार केलाई समाएर ?
• पुष्पा राई, बादेल, खोटाङ
  …
  १,
  भ्रष्टहरूको छ सत्ता
  जति विरोध गर
  हल्लिॅंदैन एउटा पत्ता ।
• अरुण कुमार भुजेल, दार्जिलिङ्ग, भारत
  …
  १,
  नेपाल आमाका सन्तान
  गर्छन् सधैँ लुछाचुँडी
  नेतालाई चाहिन्छ मान ।
• बुद्धिमान दनुवार ( सुरुङ्गेली कान्छो ), कनकाई ४ झापा
  …
  १,
  बालअधिकार कता हरायो।
  लेखाइमा सिमित छन्,
  बेकारमा रोयो करायो ।
• भुपेन्द्र राना मगर, धादिङ
  …
  १,
  खराबलाई निकाला गरौँ
  फोहोरी खेल खत्तम
  मनमा शान्ति भरौँ ।
  २,
  राजनीतिले देश खाए
  बाँकी केही राखेनन्
  जनताले दुःख पाए ।
  ३,
  लागौँ देश बचाउन
  हामी सबै जुटेपछि
  नेताले सक्दैनन् पचाउन।
• लक्ष्मण देउवा, डोटी
  …
  १,
  तिज पर्व गयो
  समय सँगसँगै घुमेर
  यताउता सुनसान भयो ।
• शोभा आाचार्य गौतम, काठमाडौँ
  …
  १,
  नेताका फोहोरी पहर
  हटाऔॅं सबै मिली
  ल्याउनलाई नयाँ लहर।
• सन्तु खत्री
  …
  १,
  बोलाउँछ र फर्किन्छ
  भनी घत हेराहेरमा
  सुन्दर घर बनिन्छ।
  २,
  दुवै कानले सुन्ने
  राम्रो श्रीमतीको श्रीगणेशपछि
  आफूले मौनता चुन्ने।
  ३,
  मतलबका कुरा रहेछ
  आज वर्षौँपछि फेरि
  एउटा मेसेज गरेछ।
• दिवाकर चाम्लिङ्ग राई, खर्साङ्ग, दार्जीलिङ
  …
  १,
  बुझ्नू, अरूको मर्म
  पुण्य मिल्दछ यहीँ
  गर्यो भने सत्कर्म ।
  २,
  सभ्य समाजमा अटाउन
  दुष्ट आत्माहरूलाई हामीले
  सक्नुपर्छ डाँडो कटाउन ।
  ३,
  चाल्दा नराम्रो खेल
  क्षणिक आनन्दपछि फेरि
  बग्छ आँशुको भेल ।
• शान्ता पौडेल भट्टराई, टङ्कीसिनवारी, मोरङ
  …
  १,
  पैसाको महिमा अपार
  जिन्दगीमा छैन भने
  पाइला पाइलामा मार।
  २,
  खल्ती भए खाली
  आफ्ना भन्ने सबै
  तयार गर्न गाली ।
  ३,
  जिन्दगीमा मचिन्छ हाहाकार
  होला पैसाविहीन जीवन
  कहिले बन्दैन साकार ।
• रुना कर्माचार्य दाहाल, चितवन
  …
  १,
  परेपछि म थला
  हेरिरहन्छ दुनियाँ मेरो
  पासोमा परेपछि गला ।
• खडक आर सि मिलन, छेडागाड नगरपालिका -२, साल्मा जाजरकोट
  …
  १,
  कसैले लोभ गर्ला
  चुपचाप काम गर
  जे पर्ला पर्ला ।
  २,
  नाम भएर हुँदैन
  काम ठूलो हुनुपर्छ
  हात्तीलाई कसैले छुँदैन ।
• नन्दलाल आचार्य, सिद्धार्थटोल, उदयपुर ।
  …
  १,
  घमण्ड बढपन रवाफ
  अतृप्तले खति हुन्छ
  समयले दिन्छ जवाफ ।
  २,
  असल स्वभाव बानी
  विनयी बन्न सिकौँ
  अरूको भलो ठानी।
  ३,
  लोभको खुकुलो पोको
  विवेकले कस्न सकेमा
  रहन्न अधुरो धोको ।
• जयनारायण नेपाल, इलाम, (हाल सूर्यविनायक २, बालकोट, भक्तपुर )
  …
  १,
  बगाएर भावको खोला
  विकृतिमाथि प्रहार गरौँ
  झिल्काको झरिलो लोला l
  २,
  चेतको दैलो खोलोस्
  कविको ती अन्तरभावना
  सत्यको पक्षमा बोलोस् !
  ३,
  कावा खाँदै उड्छ
  कविको निश्चल हियो
  कैयौँको अन्तरमा बुड्छ l
• बाबुराम गौतम, गुल्मी

::::::::जय झिल्का साहित्य ! ::::::::::