साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यासको सातौँ शृङ्खला आइतवार अपरान्ह सम्पन्न भएको छ । झिल्का साहित्य समाज नेपालको आयोजनामा यो अभ्यास शृङ्खला निरन्तर हरेक हप्ता सञ्चालन हुँदै आएको छ ।
साप्ताहिक झिल्का कविता लेखन अभ्यासका विगतका शृङ्खलामाझैँ यसपटक पनि सहभागीहरूको निकै उत्साहप्रद सहभागीता रहेकोे थियो । जसमा नेपाल, भारत, भुटान लगायत विश्वका विभिन्न देशमा रहेर नेपाली भाषा, साहित्यलाई निरन्तर माया गर्नुहुने ५१ जना झिल्काकारहरूको सहभागीता रहेकोे थियोे ।
झिल्का कविताको उन्नयन, विकास र प्रवर्द्धन गर्नका लागि समाजले विभिन्न क्रियाकलापहरू सञ्चालन गर्दै आएको छ । त्यसमध्ये साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यास शृङ्खला पनि एक भएको र साप्ताहिक रूपमा निरन्तर सञ्चालन गरिने यसका परिकल्पनाकार एवम् झिल्का कविता प्रवर्तक वसन्त अनुभवले बताउनुभयो ।
शृङ्खलाबारे प्रष्ट पार्दै शृङ्खला संयोजक/प्रशिक्षक म्यामराज राईले हरेक हप्ताको शुक्रवार राति १२ बजे अभ्यासको सूचना झिल्का कविता फेसबुक समूहमा राखिने र उक्त सूचनाको कमेन्टमा इच्छुक झिल्काकारज्यूहरूले स्वत:स्फूर्त आफ्ना उत्कृष्ट झिल्काहरू राखेर सहभागीता जनाउन सकिने बताउनुभयो ।
झिल्का कविता, नेपाली माटोमा उम्रिएको एक नवीनतम एवम् लघुतम प्रयोगवादी काव्य विधा हो । जसमा विम्ब, प्रतीक र अलङ्कारको प्रयोग गर्दै चोटिलो पाराले तीन हरफमा लेख्ने गरिन्छ । जसको पहिलो हरफले विषयवस्तुको उठान, दोस्रो हरफले विषयवस्तुको बिस्तार र तेस्रो अर्थात् अन्तिम हरफले भावलाई उत्कर्षमा पुर्याई समापन गर्ने गर्दछ । यसका प्रत्येक हरफमा तीन/तीन शब्दहरू हुने गर्दछन् । जम्माजम्मी नौ वटा शब्दमा एउटा झिल्का कविता पूरा हुने भएकोले यसलाई नौ शब्दको कविता पनि भन्ने गरिन्छ ।
झिल्का कविताका तीन हरफ मध्ये पहिलो र तेस्रो हरफमा अन्त्यानुप्रास हुनुपर्ने विधान छ भने दोस्रो हरफ स्वतन्त्र हुने गर्दछ । अर्थात् दोस्रो हरफको अन्त्यमा पहिलो र तेस्रो हरफको अन्त्यानुप्राससॅंग मिल्ने समध्वनिक अक्षर समेत हुनुहुँदैन ।
सहभागी झिल्काकारहरूका उत्कृष्ट झिल्काहरू-
…………………
१,
खेलाडीलाई सधैँ सम्मान
बोक्दछन् विलक्षण क्षमता
सेकेन्डमा बनाउॅंछन् पहिचान ।
२,
कस्तुरी सुगन्ध चिन्दैन
कसको हो समस्या ?
लोक साँगुरो छैन ।
३,
आफ्नो बाटो सजिलो
यायावर पाइला राख्न
भए सामर्थ्य जाँगरिलो ।
- म्यामराज राई, भोजपुर
…
१)
असभ्य जङ्गली परिवेश
अस्मिता लुटिन्छ नारीको
सरकारमा छैन क्लेश !
२)
मानवता रहेन शेष
बलात्कार हत्या दिनदहाडै
न्याय मरेको देश !
३)
कोपिला निमोठ्छ मालीले
मान्दैनन् डर कानुनको
हत्यारा फटाहा जालीले ! - वसन्त अनुभव, घोराही उपमहानगरपालिका १४, दाङ ।
…
१.
जङ्गली मानिसको व्यवहार
किन यस्तो भयो
के होला सार ?
२.
दिनदहाडै हुन्छ बलात्कार
कानुन फितलो भएरै
न्यायमा भैरहेछ हार।
३.
लागोस् तिनलाई ठेस
चेली बलत्कारीलाई यहाँ
नदिऊन् कसैले अडेस। - अर्जुन प्रसाद चौलागाई, रामेछापः-सुनापति-१, हालः-अमेरिका,बोस्टन।
…
१,
सकिन्छ आफैँ गर
नत्र भने यहाँ
कसैको भर नपर ।
२,
भ्रष्टाचारले खाएको देश
गरिबको भने सधैँ
पाइलैपिच्छे हुन्छ ठेस ।
३,
गुहार कसैको नमाग
मेहनत आफैँ गर्नू
तयारी गर्नतिर लाग । - ललिता सिन्धुली
…
१.
धितो राखेर घरबारी
विदेश जान्छन् जन
देशमा नभएर रोजगारी ।
२.
गर्दैनन् वास्ता सरकार
यही छ विडम्बना
खेदपूर्ण आउँछ समाचार ।
३.
हत्या हिंसा बलात्कार
कहालीलाग्दो मात्र घटना,
कहिले होला सुधार ? - पृथक प्रकृति, झापा
…
१,
फरक छ बाटो
नभुल्नु कसैले एउटै
मरेर जाने माटो ।
२,
रूप, उमेर रहुन्जेल
संसार छ स्वार्थी
माया जीवन छउन्जेल ।
३,
गहन कुरा देख्नू
नौ अक्षरमा अटाएर
सुन्दर झिल्का लेख्नू । - विमल खतिवडा माइला, सिलगढी, भारत
…
१,
विखण्डनकारी धेरै भए
देश भयो टुक्राटुक्रा
उनै शिखरमा गए ।
२,
फैलायो विदेशीले जाल
देशमा घायल जनता
देश जोगाउने सवाल ।
३,
एमसीसी खारेज गरौँ
सङ्घीयता पनि अब
आन्दोलनमा सबै झरौँ । - सुरेशकुमार पाण्डे, दाङ घोराही १८
…
१,
बलात्कारको अन्त्य कहिले
जति सभ्यता चुलियो
सुनिन्छ यत्रतत्र जहिले ।
२,
कानुन भए मानून्
भन्छन् किन सबैले
उही दैव जानून् ।
३,
न्याय मर्नु हुँदैन
किन ती अपराधीलाई
मानवताले पटक्कै छुँदैन ? - त्रिलाेचन भण्डारी, मेचीनगर, झापा
…
१,
उकाली गर्दै ओराली
शितल प्रेमको छहारीमा
मिलेर बसे सम्हाली !
२,
सेवा सत्कार धर्ममा
पसिनाको मूल्य अनुपम
मिठो फल कर्ममा !
३,
सत्य मार्गमा जानु
हिमाल पहाड तराई
काम गरी खानु ! - आर्त अकुलीन
…
१
हुँदैन मनको धोको
मानिसको कहिले पूरा
घमण्डको बोकेर पोको !
२
बुबाआमा सबै छोडेर
गयो एउटै छोरो
गलत बाटो रोजेर !
३
अन्त्य भएन कहिले
धेरै स्वतन्त्रता भएर
बलात्कार हुन्छ जहिले ! - कला ढकाल झापा
…
१,
आऊ बस पियारी
यताउति नजर देऊ
बन सधैँ होसियारी ।
२,
वैरी आँखा लाउलान्
मौका खास पहिल्याई
साँझपख फेरि धाउलान् !
३,
तिम्रो मेरो नाममा
शङ्का गरी कलङ्क
लाउलान् पोल बिनाकाममा ! - विवश पारदर्शी, झापा
…
१,
समय त्यस्तै बन्यो
सोझा मारमा परे
दोषीलाई राम्रो भन्यो।
२,
समाजसेवीको थपियो नाम
जसले माखो मार्दैन,
उसलाई मिठोमिठो माम ।
३,
फैलियो दुष्टको जाल
देश सके भ्रष्टाचारले
जनताको बन्दैछ बेहाल - शंकर कार्की, मकवानपुर
…
१,
गुरु अपराधी भएपछि
कसैको केही लाग्दैन
स्कुल क्रीडास्थल बनेपछि ।
२,
बाआमाले विश्वासले पठाउॅंछन्
आफ्नै गुरुका कुदृष्टि
अङ्गाङ्गीको तृप्तिमा लगाउँछन् ।
३,
युद्धताका छानीछानी मारे
भुले सत्तामा पुगेपछि
अधिकार ओझेलमा पारे । - चुडामणी देबकोटा, चनपा १३ काठमाण्डौ
…
१,
आस्था विश्वास भर
तिमी हौ मेरो
एउटा सुन्दर घर।
२,
तिमी जीवन मेरो
राखेँ यो दिलभित्र
बनाई प्रेमको घेरो।
३,
आऊ माया गासौँ
बाडौँ मनको खुसी
दिल खोलेर हासौँ । - नवशिला, नवदेव मार्ग, लालभित्ती,मोरङ।
…
१/
अनुहार फरक भए
रगत एउटै भएको
भेषभूषामा टिकी रहे !
२/
ज्यादतीले देश गढ्यो
कानुन मरेको भनेर
हत्या बलात्कार बढ्यो !
३//
खुसी हुन्छन् बालबालिका
लाउन पाउँदा राम्रो
कानुन बनाऊ पालिका ! - अम्बिका अधिकारी, झापा बिर्तामोड
…
१.
दरिलो मन बनाऊ
मरेर लानु छैन
मद्दत गर्ने जनाऊ ।
२.
समृद्धि जब आउला
सद्भाव हामी फैलाई
राष्ट्रको गीत गाउँला ।
३.
राष्ट्रको महिमा पढौँ
सबैको उन्नतिका लागि
राष्ट्रको हितमा बढौँ । - प्रेम थापा “मन”, बागलुङ
…
१)
के हुँदैछ यहाँ ?
निर्दोषको हत्या गर्यो
न्याय लुकायो जहाँ ।
२
मारेर अबोध बालिका
रुँदै आमा भन्छिन्
न्याय देऊ कालिका ।
३
पुरुषको निहुरियो शिर
चितवनको बलात्कार घटनाले
हत्यारालाई रोपौँ झिर । - रबि पौडेल, दक्षिण भारत पाण्डेचरि ।
…
१
नेतृत्वले कर्तव्य चिनेन
बरालिए सबै यताउता
अगुवा सुमार्ग हिँडेन।
२
माताले ममता नचिन्दा
बरालिएछन् पिता पनि
गुरु सुमार्ग नहिन्दा ।
३
चुँडेर फूल गमलाको
कुल्चेर हिॅंड्छ पापी
बुझ्दैन दर्द अबलाको । - शम्भु गजुरेल, सिन्धुली
…
१.
कुरा बुझ्नुस् साथी
धेरै बकबके नबन्नुस्
नजानुस् चाँडै माथि ।
२.
अमृत ल्यायो पहिले
आशाको बिगुल बजायो
आफैँले खायो अहिले ।
३.
भकारो सोहोरेका हातले
लगनशील हुँदै जाँदा
संसार देखायो पातले । - नन्दलाल आचार्य, बेलका, उदयपुर ।
…
१)
मूकदर्शक हाम्रो सरकार
फाँसी छैन कुकर्मीलाई
मानवताको हार गुहार ।
२)
घर, विद्यालय, वन
सुरक्षित छन् कहाँ ?
हाम्रो चेली भन।
३)
चेलीको गयो प्राण
न्याय मर्न नदिनुस्
सरकारको जाओस् ध्यान । - रुना कर्माचार्य दाहाल, चितवन
…
१.
बिहानपख आँगनमा शीत
कोसिस गर्नुपर्छ सधैँ
हुन्छ सफलताको जित ।
२.
मनमा ठुलो पिर
मैले त यहाँ
झुकाएन कतै शिर ।
३.
सुन्दर गुलाफको बोट
बाहिर हाँसो हुँदा
मनभित्र छ चोट । - श्रीकृष्ण धामी, सुदूरपश्चिम – बझाङ
…
१,
राम्रा छोरी जन्माएर
बलात्कारै हुने भयो,
लान्न कोही अन्माएर।
२,
समाजमा भयो अति,
छोरीचेली नै लुटिरहे
बिर्सिएर आफ्नो खति।
३,
कानुनको विश्वास टुट्यो
बलात्कारी सेतो सधैँ
हेर्दाहेर्दै फुत्त छुट्यो। - मनोहरी पौडेल, गैडाकोट १
…
१.
मायाममताको न्यानो थलो
सधैँ उसको लागि
बाआमाले सोच्छन् भलो।
२.
हली बनाई जोतिरहँदा
जिन्दगी नै होइन
कठिन भयो घोटिरहॅंदा।
३.
आँसुले याद धुन्छु,
फाटेर च्यातिॅंदै जान्छ,
उसकै बिलौना बुन्छु। - टिकाराम पुन पुकार, छत्रेश्वरी गाउँपालिका – २, सल्यान
…
१,
के भनी बोलाऔॅं
हौँ आफैँ गएकी
भो माया नगांँसौँ ! - मनोज गजमेर डान्सर
…
१,
गर्दा ठुला कुरा
विश्वास गर्दैन्न कसैले,
नभए वचन पूरा !
२,
महत्त्वपूर्ण हुन्छ पात
रङ्गमा होइन रसमा,
बन्छ मानिसको जात ।
३,
रहेछु म भाग्यमानी
आवश्यकता परे सम्झिन्छौ,
भन्छौ मेरी सानी । - सीमा कार्की समर्पण
…
१,
छोरीलाई समय देऊ
सक्छन् गर्न सबै
देशको नाम लेऊ।
२,
सबैलाई आफ्नो भन
तब हुनेछ उन्नति
छोरीलाई पनि गन।
३,
आँट भरेर गर्दैछन्
सबैको अघि छोरीहरू
देश चिनाउन सर्दैछन् । - नीमा छिरिङ भोटिया, जलढका कालेबुङ, भारत
…
१,
खेल्छन् बसेर खेल
सत्तामा पुगेका मिली
मात्र गर्छन् जालझेल ।
२,
मनमा डरको भारी
बोकी हिँड्छौ सधैँ
सुरक्षित छैन नारी ।
३,
भइरहेछ यस्तै बारम्बार
कहिले अन्त्य हुने
हत्या हिंसा बलात्कार ।। - अनिता भण्डारी ताप्लेजुङ
…
१.
दाताको चाल जान्दैन
एमसीसीको अन्तर्य देख्यौ
नेपाली कानुन मान्दैन ।
२.
कटाउनै पर्यो सिमाना
देशभक्त फलाक्ने काजी
अन्धभक्त रहेछ दिवाना । - कृष्णकुमार वैद्य, बनेपा ९, काभ्रे
…
१,
नाम भने लेखराज
पढ्न लेख्न नआउने
यस्तो हाम्रो समाज । - मंगला उपाध्याय
…
१,
देश चिनाउने खेल,
सम्मान सुविधा दिॅंदैनन्
खेलाडी पठाउॅंछन् जेल ।
२,
राजनैतिक सुझबुझ अकल्याण
अवसर नपाएर नेपाली
सबै विदेश पलायन !
३,
रक्षकमा भक्षक आवृति,
भगवान्भित्र रूप राक्षसको
चिन्नै नसक्ने आकृति ! - दीपा समभाव, काठमाडौ
…
१.
पहिला जिउँन सिक
जुधेर समय सॅंगसॅंगै
अवस्था हुन्छ ठिक।
२.
मनको पिर रुक्छ
अरूको भर परेपछि
आँसु सबै सुक्छ ।
३.
पूजापाठ जहिले गर्नु
मन शान्ति हुन्छ
आफू तल नझर्नु । - धनुष न्यौपाने, जुम्ला
…
१/
उपदेश पाइन्छ गीतामा
घमण्ड, ईर्ष्या बित्थाको
देह सकिन्छ चितामा ।
२/
बन्धकमा मेरो स्वाभिमान
बेखबर भयो जिन्दगी
सहँदै हरदम बदनाम ।
३/
फलाक्छ बेस्सरी अङ्ग्रेजी
सन्तान उनी गोर्खाको
बुझ्दैन मातृभाषा नेपाली । - राजेन्द्र प्रधान ‘पासा’, दार्जिलिङ ।
…
१,
देखिएन सुनाखरी फुलेको
दुई हृदय घोलेर
अनिदो मुहार धोएको । - हरिगोपाल प्रधान, काभ्रे पलाञ्चोक बनेपा – १४, साँगा
…
१,
आनन्द छ रातमा
रोली गीत सुनाउँदै
दुई छोरीहरू साथमा ।
२,
हातहरू देब्रे दाहिने
नयनभरि छन् सधैँ
नूमा,लाहागंमा चाहिने ।
३,
छोरीको भविष्य बनाउँदै
इन्दिरा, प्रतिभा, द्रौपदी
देशको इतिहास जनाउँदै। - मोती सुब्बा, दार्जिलिङ,निमकी डाँडा।
…
१//
विदेशीको छ चलखेल
कोही विक्षिप्त नबनी
हामीमा हुनुपर्छ मेल ।
२//
सुन्दर फूलको डाली
भेदभाव गर्नु हुन्न
उनै फूलका माली ।
३//
गरूँ उन्मुलन विभेदको
हामी सबै मिलेर
राखौँ कायम सद्भावको । - बेदु न्यौपाने
…
१.
आकाशबाट उल्का झर्यो
हुनुपर्यो सचेत बेलैमा
बालजिन्दगी खतरामा पर्यो ।
२.
प्रमोहित सुन्दर बाग
बनाउन देश आफ्नो
अब उठ जाग ।
३.
मनभित्र हुन्छ जलन
विकृति विसङ्गति मौलायो
हटाऔॅं भेद्भावको चलन । - डम्बर थामी ‘अनुपम’, कालिन्चोक गा. पा. -६, दोलखा
…
१,
कथा दोहोरीयो हेर
केहि बर्ष पहिलेको
गयो कोपिला खेर ।
२,
छैन देशमा सुशासन
जनताको छोराछोरी मरिसके
गर्छन् नेता भाषण । - बुद्धिमान दनुवार ‘सुरुङ्गेली कान्छो’, कनकाई – ४, झापा
…
१,
ज्ञान लिन गएको
छात्रबासमा बस्दा बस्दै
बालिकाको हत्या भएको ।
२,
देशको खेलाडी हाम्रो
नियम पालना गरे
सबैले भन्छ राम्रो ।
३,
दुनियाँको हुने हेला
अशक्त बुढो शरीर
जीर्ण भएको बेला। - राज कुमार राजभण्डारी खोटाङ्गे, मध्यपुर ठिमी संगम काेलाेनी राधे राधे भक्तपुर ।
…
क)
घर घरमा सिंहदरबार
निमुखाको त हकमाथि
तुर्लुङ्ग छ तरवार l
ख)
न्यायको भएन टुङ्गो
पीडित परे चेपुवामा
सरकार बन्दा ढुङ्गो l
ग)
सुन्दैनन् मधुर बोली
नाराबाजी गरे भने
चलाइहाल्छन् यहाँ गोली l - बाबुराम गौतम, गुल्मी
…
(१)
देखिन्छ मानवताको पुजारी
वर्तमानले अॅंगालेको अवस्था
समयको परिबन्धले लतारी।
(२)
सुनमा सुगन्ध पाइन्न
आफैँ होइन चम्किलो
गहना नबनाई लाइन्न ।
(३)
झरिलो मन ओइलिन्न
चिरहरित बनेर रम्दछ
अस्वीकृत सिउँदो रङ्गिन्न । - दिल ठकुरी (दार्जिलिङ )
…
१,
मानसम्मान या अपमान
कुन रोज्यौ साथी ?
फेरि किन बदनाम ?
२,
विकृत संस्कार अपनायौ
अपनत्व पनि भुलेर
संस्कृति पनि दफनायौ।
३,
आदर्शको कुरो गर्छौ
नैतिकता पर सारेर
सम्मानको अहम्ता भर्छौ । - पेम्वा यल्मो,दार्जिलिङ, भारत
…
१.
वेद कुरान पढे
बुझेनन् सार कसैले
राम रहिम लडे।
२.
कानुन किन मानून्
सजाय हुँदैन बलात्कारीलाई
अब जनताले जानून् ।
३.
कोमल कली तोडेर
नफेँक सडकको नालीमा
बिन्ती हात जोडेर। - बिके मुखिया, दार्जिलिङ भारत।
…
१.
झिल्का कविताको भोक
जागेको छ मनमा
अझै लेख्ने झोक।
२
सुन्दरताको महिमा गाउँछु
स्वच्छ मन लिएर
आफैँमा प्रसन्नता पाउँछु। - विनोद खाती, मिरिक, दार्जिलिङ।
…
१
खेलाडी बन्यो मानव
खेलाउॅंछ अदृश्य ईश्वरले
आफ्नै बन्छन् दानव।
२
हरायो विश्वास आज
झस्किन्छ मन सबैको
स्वार्थले हाल्यो गाज।
३
नेपाल चिनाउने थिए
प्रतिष्पर्धामा खेल खेली
खेलाडीलाई महत्व दिए। - सुस्मिता अधिकारी, काठमाडौँ
…
१.
छैन मलाई गुनासो
तिमिले पराई ठाने
रोकिन्न मेरो हाँसो ।
२.
रातमा उज्यालो दिएर
आधा शरीर ढाकिए
दियालोझैँ दीप बनेर ।
३.
दुख कष्ट सहेर
बित्दैछ जीवन यो
आफ्नै कहानी कहेर। - अनुग्रह राना मगर ‘पुष्प’, पाँचखपन नपा – ६ संखुवासभा
…
१,
मानसिकता साँघुरिएर फोहोरी
प्रतिदिनको घटनाले विक्षिप्त
सुरक्षित छैनन् छोरी।
२,
शब्द तिखारी हानून्
मौन किन बन्ने ?
सबैले नियम मानून् ।
३,
अभिभावक बस्छन् रुँदै
कहिलेसम्म ए ! सरकार
निमोठिने कोपिला हुँदै ? - संगीता खरेल, चन्द्रागिरि -८, काठमाडौं
…
१,
छोरी चेलीको बलात्कार
अस्तित्व जोगाउने कसरी
हुँदैछ घटना बारबार।
२,
बिग्रॅंदो अवस्था देशको
जागौँ उठौँ सुधार्न
कारण खोजी यसको। - बाल कृष्ण श्रेष्ठ, सोलुदुधकुण्ड नगरपालिका – २, सोलुखुम्बु
…
१,
आँगनमा खेल्नै नपाई
दुइखुट्टे बाघले मारे
गुलियो ख्वाई, फकाई ।
२,
चुलोचौकामा व्यस्त आमा
ताकेर बसे वनबिरालो
उघार्न हतारिए जामा।
३,
आँखामा आँसु सुक्दा
न्याय पाएन न्यायालयमा
झुक्नुसम्म यहाँ झुक्दा । - राजेश्वरी राजोपाध्याय, ललितपुर
…
१,
राम्रो राखौँ भावना
मनमा विश्वास लिए
पूर्ण हुन्छ मनोकामना ।
२,
वसन्तमा पालुवा पात
सुखमा प्रभु नसम्झे
हुन् सक्दछ मात ।
३,
विश्वासीले गर्ने घात
दुःख दिन अँध्यारो
हुन् सक्दछ रात । - कार्की डिबी माकुम, सुनवल -४, नवलपरासी
…
१,
राम्री अनि गोरी
सुरक्षित नहुने भए
नेपाल आमाकी छोरी।
२,
आँसुले आँखा धोइ
सतीले सरापेकाे देश
पीडितलाई न्याय खोइ? - कोपिला अधिकारी
…
१,
किन भए कंस ?
द्वापरका कृष्ण ठान्नेहरू
मच्चाए सधैँ विध्वंस ।
२,
भ्रष्टाचारीलाई देव मान्ने
रटाइ सुशासन समृद्धिका
स्वाभिमानलाई लात हान्ने ।
३,
भयो लाजमर्दो दोहोरी
कानुन बनाउने थलोमा
खेल्छौ खेल फोहोरी । - नेत्र घिमिरे, सूर्यविनायक, भक्तपुर
:::::::जय झिल्का साहित्य ! ::::::::::