साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यासको ४२ औँ शृङ्खला आइतवार अपरान्ह सम्पन्न भएको छ । झिल्का साहित्य समाज नेपालको आयोजनामा यो अभ्यास शृङ्खला निरन्तर हरेक हप्ता सञ्चालन हुँदै आएको छ ।
साप्ताहिक झिल्का कविता लेखन अभ्यासका विगतका शृङ्खलामाझैँ यसपटक पनि सहभागीहरूको निकै उत्साहप्रद सहभागीता रहेकोे थियो । जसमा नेपाल, भारत, भुटान लगायत विश्वका विभिन्न देशमा रहेर नेपाली भाषा, साहित्यलाई निरन्तर माया गर्नुहुने ५० जना झिल्काकारहरूको सहभागीता रहेकोे थियोे । यो उत्साहपूर्वक सहभागिताका लागि सम्पूर्ण सहभागीहरूमा संयोजक म्यामराज राईले हार्दिक धन्यवाद ज्ञापन गर्नुभएको थियोे ।
झिल्का कविताको उन्नयन, विकास र प्रवर्द्धन गर्नका लागि समाजले विभिन्न क्रियाकलापहरू सञ्चालन गर्दै आएको छ । त्यसमध्ये साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यास शृङ्खला पनि एक भएको र साप्ताहिक रूपमा निरन्तर सञ्चालन गरिने यसका परिकल्पनाकार एवम् झिल्का कविताका प्रवर्तक वसन्त अनुभवले बताउनुभयो ।
शृङ्खलाबारे प्रष्ट पार्दै शृङ्खला संयोजक/प्रशिक्षक म्यामराज राईले हरेक हप्ताको शुक्रवार राति १२ बजे अभ्यासको सूचना झिल्का कविता फेसबुक समूहमा राखिने र उक्त सूचनाको कमेन्टमा इच्छुक झिल्काकारज्यूहरूले स्वत:स्फूर्त आफ्ना उत्कृष्ट झिल्काहरू राखेर सहभागीता जनाउन सकिने बताउनुभयो ।
झिल्का कविता, नेपाली माटोमा उम्रिएको एक नवीनतम एवम् लघुतम प्रयोगवादी काव्य विधा हो । जसमा विम्ब, प्रतीक र अलङ्कारको प्रयोग गर्दै चोटिलो पाराले तीन हरफमा लेख्ने गरिन्छ । जसको पहिलो हरफले विषयवस्तुको उठान, दोस्रो हरफले विषयवस्तुको बिस्तार र तेस्रो अर्थात् अन्तिम हरफले भावलाई उत्कर्षमा पुर्याई समापन गर्ने गर्दछ । यसका प्रत्येक हरफमा तीन/तीन शब्दहरू हुने गर्दछन् । जम्माजम्मी नौ वटा शब्दमा एउटा झिल्का कविता पूरा हुने भएकोले यसलाई नौ शब्दको कविता पनि भन्ने गरिन्छ ।
झिल्का कविताका तीन हरफ मध्ये पहिलो र तेस्रो हरफमा अन्त्यानुप्रास हुनुपर्ने विधान छ भने दोस्रो हरफ स्वतन्त्र हुने गर्दछ । अर्थात् दोस्रो हरफको अन्त्यमा पहिलो र तेस्रो हरफको अन्त्यानुप्राससॅंग मिल्ने समध्वनिक अक्षर नभएमा उत्तम मानिन्छ ।
साप्ताहिक झिल्का लेखन अभ्यास शृङ्खला- ४२ मा सहभागी झिल्काकारहरूका सुन्दर झिल्काहरू-
…
१,
आइपुग्यो चाड तिहार
झिलिमिली लिएर घरआँगनमा
मानौँ, एक चमत्कार ।
२,
बोकेर नवीकरणको खाता
चेली माइतीको बन्यो
आहा ! सौन्दर्यमा भाइटीका ।
३,
शरद्ले फूल फुलायो
सयपत्री, मखमली रङ्गीचङ्गी
मनलाई पुलकित बनायो ।
- म्यामराज राई
…
१,
शरद्मा फूल फुल्यो
मखमली सयपत्री गालाभरि
वर्षमा एकदिन खुल्यो ।
२,
सुधार्नु छ सरकारलाई
नाराबाजी गर्दै भएपनि
बुझा नेपाली दाजुभाइ ।
३,
विदेशी भाइहरू तिहारमा
रुन्छ होला धरधरी
सम्झी दिदी परिवारमा । - एवाइ प्रभात
खाल्सा छेन्ताङ सहिदभूमि, धनकुटा
…
१,
तिहारको आयो पर्व
झिलिमिली गाउँ शहर
संस्कृतिमा लाग्छ गर्व । - ताराप्रसाद चापागाईँ
…
१,
धुमधामसॅंग चल्दैछ तिहार
यसपाली पनि आफ्नो
खाली हुन्छ निधार।
२,
मिल्दैन विदेशको ठाउॅं
छैनन् यहाँ दिदीबैनी
सम्झेर भएन गाउँ।
३,
हुनेले लगाउनु होला
कतिपय दिदीबहिनी नहुनेको
मन कति रोला। - अर्जुन प्रसाद चौलागाई
अमैरिका,बोस्टन।
…
१,
लक्ष्मीको बास होस्
हजुर हाम्रो घरमा
दु:खकष्ट कसैलाई नपरोस्।
२,
तिहारमा उमङ्ग छरी
देउसी भैलो खेलेर
गरिन्छ रमाइलो गाउँभरि।
३,
बाँचुन्जेल हाँसेर रमाई
यही त हो
जीवनको अमूल्य कमाइ। - सतीश पण्डित
भानु -६, चुँदी, तनहूँ (हाल चनपा – ६, मातातीर्थ)
…
१,
तिहार सामाजिक मेला
देउसी आयो भैलो
ठाउँ ठाउँमा भेला।
२,
भाइबहिनीको चोखो माया
अटुट नाता हुन्छ
नलागोस् दुष्टको छायाँ।
३,
सामाजिक पर्वमा आफ्नोपन
सबैले मनाऔॅं मिली
एकताको हुन्छ इञ्धन । - सुरेशकुमार पाण्डे
घोराही – १८, दाङ
…
१,
तिहार रमाइलो पर्व
सयपत्री, मखमली फूलहरूको
भाइटीकामा ठुलो गर्व । - बेदु न्यौपाने
…
१,
गोवर्धन पूजा चलाएका
जगमा श्रीकृष्णले आफै
इन्द्रको सेखी ढलाएका ।
२,
चलेको अनेकौं रीति
पञ्चाङ्ग अनुसार हामी
पालौँ पर्वकै मिति ।
३,
खेतमा अनाज फलायौँ
गोरुको मद्दतले यहाँ
गोवर्धनमा दियो जलायौँ । - कार्की डिबी माकुम
सुनवल-४, नवलपरासी
…
१,
सुख, शान्ति छरिन्छ
धनकी देवी लक्ष्मीको
आशीर्वादले खुशी भरिन्छ।
२,
आफ्नो क्षमता हेरेर
चाडपर्व मनाउनु पर्छ
इच्छा चाहना फेरेर।
३,
राजनीतिमा जस्तै देखिन्छ
साहित्य क्षेत्र भित्र
गुट उपगुट भेटिन्छ । - कला ढकाल
झापा
…
१,
तिहारमा बच्चाको खैलोबैलो
दिदीबहिनी दाजुभाइको भेट
दीपावली देउसी भैलोको ।
२,
फूलहरूको विशेष पर्व
काग, कुकुर सम्झिएर
संस्कृतिको बडो गर्व।
३,
दिदीबहिनीबाट सप्तरङ्गी टिका
मखमली सयपत्रीको माला
कोही नहुन् फिका । - चुडामणी देबकोटा
पुरानोनैकाप काठमाडौँ
…
१,
फूलको माला लाएर
रमाइलो गर्ने तिहारमा
देउसिरे गीत गाएर।
२,
तिहार हाम्रो पर्व
रमाइलो गर्न पाउँदा
लाग्दछ सबैलाई गर्व।
३,
आउॅंलान् माइती भनेर
बाटो हेरी बसेको
फूलको माला गनेर। - राज कुमार राजभण्डारी खोटाङे
मध्यपुर ठिमी -५, सङ्गम कोलोनी राधे राधे भक्तपुर
…
१,
निधारमा होस् टीका
मनाऔँ तिहार सबैले
नहोस् कसैको फिका।
२,
पुगोस् मनाका चाहना
मेरो भाइ तिमीलाई
दीर्घायुको हार्दिक शुभकामना।
३,
घाम लाग्यो घमाइलो
तिहारमा देउसी खेल्दै
गरौं सबैले रमाइलो । - अनिता भण्डारी
ताप्लेजुङ
…
१,
हजुर देखासिखी नगरौं
काढेर भारी ऋण
खोक्रो सान नभरौं ।
२,
हैसियतको ख्याल राखौं
सधैं आउँछन् पर्वहरू
ठिक्क मात्र चाखौं ।
३,
छाती फुलोस् गर्वले
संस्कृतिको बाटो रोजोस्
हामीले मान्ने पर्वले । - त्रिलोचन भण्डारी
मेचीनगर झापा
…
१,
आइपुग्यो आँगनमा तिहार
सेल पकाउँदैछन् घरघरमा
मनमा माइतको विचार।
२,
जताततै फूलका माला
बजार भरिएको छ
हातभरि सुनका बाला।
३,
तिहारमा बहिनी आउँछिन्
टीका लगाउन भनेर
मनग्य दक्षिणा पाउँछिन्। - नवराज भट्ट
कञ्चनपुर
…
१,
सुन्दर मनले मनाऔॅं
हाम्रो आफ्नो संस्कृतिलाई
सबैलाई महत्त्व जनाऔॅं ।
२,
चारैतिर शान्ति छरौं
एकताको परिभाषा बनाउँदै
माया प्रेममा भरौं । - निमा छिरिङ भोटिया
जलढका कालेबुङ, भारत
…
१,
देखासिकी नगरी अब
मनाऔं हाम्रो परम्परा
छोडेर आडम्बर सब ।
२,
लक्ष्मीको बास होस्
घर समाजमा सब
कसैलाई दु:ख नपरोस् । - दुर्गा भट्टराई
मोरङ
…
१,
तिहारको यो मेला
उत्सव उमङ्ग छायो
शरद्को मिठो बेला ।
२,
पूजा आराधना गर्दै
लक्ष्मीको सदा आशीर्वाद
हामी शरणमा पर्दै ।
३,
देउसी भैलो खेलेर
मनाऔं सबैले चाड
हैसियत आफ्नो हेरेर । - कमल प्रसाद बगाले रेग्मी
वालिङ्ग बजार स्याङ्जा !
…
१,
सकिन्छ संस्कृतिलाई बचाउन ?
पश्चिमी सभ्यताको अतिक्रमण
विश्वलाई खिल्लीमा हँसाउन ।
२,
पवित्रताको प्रतीक भाइटीका
दुष्कर्मले दानवता झल्काउँछ
दुर्ब्यसनले बिग्रन्छ युवापिडिका।
३,
चाडपर्वमा विवाद नआओस्
जातबाट बचाउ जातित्वलाई
दाजुभाइमा भाँजो नछाओस् । - दिल ठकुरी
दार्जिलिङ, भारत
…
१,
आयो तिहार पर्व
सप्तरङ्गी टीका लगाउँदा
लाग्छ सबैलाई गर्व ।
२,
सबैले मनाऔॅं तिहार
सयपत्री, मखमली मालासॅंगै
खाली नहोस् निधार । - मन थापा
पोखरा – २१, बक्रेक
…
१,
तिहारको बेला आयो
भेट्न सबैलाई पाउँदा
मनमा उमङ्ग छायो ।
२,
दिदीलाई तिहारमा भेट्नुछ
गरेर मनका कुरा
वर्षौंको तिर्सना मेट्नुछ । - प्रेम थापा “मन”बागलुङ
…
१,
चलनहरू कता जाँदैछ ?
तिहार दीपको पर्व
देउसी विकृतितिर जाँदैछ।
२,
रङ्गीचङ्गी कागजका फूल
हरायो मखमली सयपत्री
देउसीमा -यापका हुल।
३,
यथार्थहरू परपर सर्दैछन्
कर्महरू मौलिकतामा होइन
देखासिकीमा कर्महरू गर्दैछन्। - घनश्याम पन्त हरिवन सर्लाही
…
१,
चलनचल्ती कता जादैछ ?
आफ्नो संस्कार छोडी
विकृतितिर अब लाँदैछ ।
२,
नेता भए भ्रष्ट
जनता मात्रै झुक्याउने
बुझ्ने सबै प्रष्ट । - बुद्धिमान दनुवार ( सुरुङ्गेली कान्छो )
कनकाई ४ झापा
…
१,
भित्रियो अब तिहार
सजिउन् दाजूभाइ दिदीबहिनीका
सप्तरङ्गि टिकाले निधार l
२,
ओढेर मुस्कानको छाता
आउँछिन् चेली माइत
लगाउन भनेर भाइटिका l
३,
मौलिक परम्परा जोगाऔॅं
मिसावटयुक्त मसला खाएर
आफ्नो शरीर नरोगाऔॅं l - बाबुराम गौतम, गुल्मी
…
१,
रमाइलोसँग मनाऔॅं तिहार
आफ्नै संस्कार संस्कृतिमा
माइतीको रङ्गिन्छ निधार । - बिबा तामाङ्
…
१,
लाएका फूलका माला
देउसी भैलो खेल्दै
रमाइलो तिहार जाला ।
२,
दु:खलाई सुखले जेलौं
आउनुहोस् भेला भई
जम्मा भएर खेलौं ।
३,
चेली माइतीको उपहारले
सम्बन्ध प्रगाढ बनाउँछ
आनन्द ल्याउँछ बहारले । - रामप्रसाद पुरी
बादेल, खोटाङ ।
…
१,
सप्तरङ्गी टीका लगाई
यमपञ्चकको पूजा गर्दछौं ,
रमाउॅंछौं अँध्यारो भगाई । - सुस्मिता अधिकारी
काठमाडौँ
…
१,
शरद्ले ल्यायो बहार
आँगनमा फूलको फूल
भाइको गलामा हार !
२,
दिदीभाइको पवित्र पर्व
परम्परादेखि चलेको यो
गर्नु पर्छ गर्व !
३,
तिहार गाउॅंदेखि शहरसम्मै
देउसी भैलीको गुञ्जन
मिलेर खेल्छन् जम्मै ! - धनमाया चौधरी
कैलाली
…
१,
रमाएर तिहारको पाला,
खुसी देखिए दाजुभाइ
लगाएर फूलको माला ! - आर्त अकुलीन
…
१,
सितल बहार बनेर
मुस्कुराउॅंदै छ तनमन
पर्खिरहे उसैलाई भनेर।
२,
कार्तिकमा गर्दा दान
फलिफाप हुन्छ भन्छन्
परम्परालाइ सबैले मान। - सुनगाभा पोखरेल
कपिलवस्तु -१, बैरिया
…
१,
छायो तिहारको रौनक
मनाऔॅं आपसमा मिलेर
नमानौं संस्कृतिमा धक। - हरिगोपाल न्हुच्छेँप्रधान
काभ्रे, साँगा बजार बनेपा १४ ।
…
१,
तिहार मनाउनु पर्छ
सुख शान्ति समृद्धि
देशैभरि खुशीयाली छर्छ ।
२,
मखमली सयपत्री टीका
मिलेर मनाउन है
नहोस् कसैको फिका । - अम्बिका अधिकारी
झापा बिर्तामोड
…
१,
सयपत्री फुल्यो आँगनभरि
सुखको आयु थपियोस्
यमको आशीर्वाद उपहारसरि ।
२,
सेलरोटीको सुवासना आउँदैछ
दु:ख सबैले भुलेर
मादलको तालमा गाउँदैछ ।
३,
संस्कृति हाम्रो गाईतिहार
परदेशमा हुने माइतीको
नरहोस् खाली निधार । - मोती योन्जन सुब्बा
दार्जिलिङ।
…
१,
रमाइलो चाडमा उत्साहित सयपत्री, मखमली सतरङ्गी मनै हुन्छ प्रफुल्लित । - शरद ओझा
…
१,
फूल बोकी आइन्
तिहारको बेलामा बहिनी
मिठो भैली गाइन् ।
२,
निधार खाली होला
नहुँदा साथमा चेली
दाजुभाइको मन रोला ।
३,
तिहारको देखियो भडक
घरघरमा रमझम अचाक्ली
सेलमा स्वाद कडक । - राजेशराज गड्तौला
काँडाघारी, काठमाण्डौ
…
१,
ढकमक्क सयपत्री फुलेछ
देउसी भैलो खेल्ने
तिहारको मौसम खुलेछ।
२,
झिलिमिली बत्ती बालेर
लक्ष्मीपूजा तिहारमा गरेको
मनको मैलो फालेर !
३,
पर्न नदिनु छायाँमा
टीका माला लाउनू,
दिदी भाइको मायामा। - विवश पारदर्शी
झापा
…
१,
आँगनमा आयो तिहार
चेली माइती मिली
गर्नु पर्छ विहार। - अरुण कुमार भुजेल
गोरू बथान,कालेबुङ,भारत।
…
१,
मखमली सयपत्री हजारी
घर आँगन झिलिमिली
दियो फूलले सिॅंगारी। - सरस्वती श्रेष्ठ
रुपन्देही बुटवल।
…
१,
निधारमा टीको टालौँला
आशीर्वाद पाएर चेलीको
ग्रहदशा सबै फालौँला ।
२,
शरद् ऋतु रमाइलो
मन्दमन्द सितल हावा
घाम लाग्दछ घमाइलो। - होमप्रसाद नेउपाने
धरान,सुनसरी ।
…
१,
रङ्गिचङ्गी फूल हेर
तिहारमा माला गासौँ
नजाओस् सुकेर खेर। - शोभा आचार्य गौतम
काठमाडौँ
…
१,
सामाजिक, संस्कृति, संस्कार
दाजुभाइ दिदीबहिनीको मेलमिलाप
माइती चेलीकोको संसार ।
२,
बत्ती, फूल , सेलरोटी
देउसी , भैलो , भाइटीका
वर्षमा तिहार एकचोटि । - ममता पौडेल
बुढीगङ्गा – २ मोरङ
…
१,
जताततै फूलको होली
मिली खेलौ भैलो ,
बनाई मिठो बोली ।
२,
खुसीले चाडपर्व मनाऔॅं
नगरौँ फजुल खर्च ,
घरमा भएको खाऔॅं ।
३,
झिलिमिली फूलको तिहारमा
बढ्दो महगी भएकोले ,
जनता परे मारमा । - सीमा कार्की समर्पण,
मेलचोक पर्सा
…
१,
मनमा छैन हर्ष
माला सुकेर नै
जान्छ हरेक वर्ष।
२,
फुलिसके हजारी फूल
आखाँमा भने सधैँ
हुन्छ आसुँको मुल। - सानु जोशी
सुदुर पश्चिम दार्चुला,
…
१,
गलामा मखमली माला
निधारमा टीका सप्तरङ्गी
तिहार खुसीले जाला ।
२,
तिहारमा खुसी भेटिन्छ
पर्व चेली माइतीको
देउसी भैलो खेलिन्छ ।
३,
गच्छे अनुसार मान्नु
रमाइलो चाड तिहार
दान गर्न जान्नु । - कृष्ण बजगाई भक्तपुर
…
१,
तिहार एक चाडपर्व
हामी सबैलाई लाग्छ
हाम्रो चाडपर्वप्रति गर्व ।
२,
देउसी भैलोले छायो
रमाइलो गर्दै दाजुभाइ
अब आँगनसम्म आयो ।
३,
आयो भोलि भाइटीका
लगाएर खुसी हुनु,
नहोस् आँसु ढिका । - श्रीकृष्ण धामी
बझाङ
…
१,
तिहारको रमाइलो बेला ।
गाउँ सहर झिलिमिली
दाजुभाइ दिदीबहिनी भेला।
२,
खेलौं देउसी भैलो
कसेर एकताको गाँठो
उघारेर मनको दैलो ।
३,
दीपावलीले समृद्धि ल्याउने
विकृतिलाई सबै हटाएर
उल्लास सबैमा छाउने । - प्रद्युम्न चालिसे
भक्तपुर कटुञ्जे ।
…
१,
आएर गयो तिहार
आपसमा बढ्दै हामीले
दिदीबहिनी दाजुभाइको प्यार ।
२,
रक्षा गरून् सरस्वती
दिदिबहिनी दाजुभाइ सबैलाई
सप्रियो नेताको मति ।
३,
हर्ष र उल्लास
सप्तरङ्गी टीका लगाई
तिहार हुन्छ खास । - ईश्वर साउद(भिक्षु)
रामारोशन गाउँपालिका ६ सुदुरपश्चिम अछाम
…
१,
ज्यादा नहुनु अविवेकी
विरूप हुन्छ स्वरूपवान्
पङ्ख नभएका केकी ।
२,
अर्थपूर्ण छ अलङ्कार
जसले सजाउँछ ठाउँमा
अन्यथा बेसुर झङ्कार । - कृष्णकुमार वैद्य
बनेपा ९, काभ्रे
…
१,
तिहार रमाइलो पर्व
माईती चेलीको मिलन
गरौं हामी गर्व ।
२,
हाम्रो चाडपर्व मनाऔॅं
फजुल खर्च घटाई
मिलेर विकृति हटाऔॅं ।
३,
इज्जत प्रतिष्ठा कमाइ
आफ्नो पनमा बसौं
बाँच्न सधैं रमाइ । - जयनारायण नेपाल
इलाम ,हाल सूर्य विनायक २ , बालकोट २ भक्तपुर ।
…
१,
हर्षमय बनोस् तिहार
दाजुभाइ एवम् दिदीबहिनीको
खाली नरहोस् निधार !
२,
नरहुन् कोही भोको
महान् चाड तिहारमा
पुगोस् सबैको धोको ! - वसन्त अनुभव
…
१,
तिहार चाड रसिलो
बिदा भयो हामीबाट
बनाएर सम्बन्ध कसिलो ।
२,
भुल्दै संस्कृतिको पाटो
घन्कियो डिजे गाउँघरमा
देउसी भट्याउनको साटो । - शान्ता पौडेल भट्टराई
टङ्कीसिनवारी, मोरङ
::::::::जय झिल्का साहित्य ! ::::::::::